Mooie film­pjes (met ge­luid) van het ge­drag van Schol­ek­sters ge­zocht

Misschien wel het opvallendste gedrag zijn tepietceremonies. In 1934 deed Gerrit François Makkink uitgebreid onderzoek aan Scholeksters in de Prins Hendrik polder op Texel. In 1942 publiceerde hij daar een 50 pagina’s tellend artikel over in het wetenschappelijke tijdschrift Ardea. Makkink concludeerde dat het tepieten (waar hij een mooie tekening van maakte, zie figuur boven dit bericht) bedoeld was om tot paarvorming te komen. Hij was ook van mening dat Scholeksters geen territoria verdedigden. Niets is minder waar. Scholeksters zijn extreem territoriaal en verdedigen het territorium als paar tegen andere paren en tepieten is daar een belangrijk onderdeel van. Tepietceremonies vinden vaak plaats waar twee territoria aan elkaar grenzen. Daar zie je dan vier dieren (twee broedparen) tegen elkaar tepieten (Figuur 1). Het is een conflict over waar die grens precies loopt. We snappen nu veel meer van het gedrag dankzij de intensieve observaties en het jarenlange onderzoek aan individueel gemerkte Scholeksters.

Op internet staan tal van mooie filmpjes van tepietende Scholeksters, zoals deze https://www.youtube.com/watch?v=TrV9RJ0FX2I. Helaas is het bijschrift baarlijke nonsens: “The video shows 3 Juvenile Oystercatchers together, probably from the same nest, and learning how to go about one of the Oystercatchers’ behavioral characteristics – PIPING ”.  Over de vierde Scholekster: “The adult Oystercatcher occasionally walks into ‘the huddle’ and appears to tell them off and get them back on it, like a Sergeant Major yelling at the troops”.  Het zijn echter duidelijk vier adulte Scholeksters met duidelijk adulte kenmerken zoals knalroze poten, terwijl juveniele kenmerken, zoals een donkere snavelpunt ontbreken.

Koos Dansen

Figuur 1. Tepietceremonie tussen twee broedparen bij Meinerswijk op 17 april 2008

Een gedrag waar ik tot nu toe geen filmpjes van heb kunnen vinden is de “vlindervlucht”, waarbij de vogel met diepe trage vleugelslagen en een kenmerkende roep boven het territorium vliegt (Figuur 2). Het wordt vaak vertoond door territoriumeigenaren die terugkeren naar hun territorium nadat ze bijvoorbeeld ver op het wad naar voedsel hebben gezocht. Het betekent waarschijnlijk iets in de trant van “de baas is terug, iedereen die hier niets te zoeken heeft: oprotten”.

Aaldrik Pot

Figuur 2. Scholekster in vlindervlucht.

We zijn niet alleen geïnteresseerd in (a)sociaal gedrag, maar in alle gedrag, dus ook copulaties (Figuur 3), aflossing bij het broeden, verjagen van predatoren en voedselzoeken. Er is veel variatie in de manier van voedselzoeken en de wijze waarop bijvoorbeeld schelpdieren worden geopend. Aan dat openen kan de prooisoort vaak al worden afgelezen.

Figuur 3. Tekening van een beginnende copulatie door Makkink. Het vrouwtje houdt haar staart omhoog en het mannetje komt “kekkerend” op haar afsluipen.

Als je een mooi filmpje hebt en wij mogen dat gebruiken. Stuur het dan naar SOSScholekster@gmail.com. Vermeld in ieder geval waar en wanneer en door wie het filmpje is gemaakt. Dan zorgen wij dat dat erbij staat. Extra informatie over de context is natuurlijk ook zeer welkom.