Schol­ek­sters in Be­leef de Lente

https://www.vogelbescherming.nl/beleefdelente/scholekster 

Scholeksters zijn echte uniseks vogels. Ze verdedigen samen het territorium, bebroeden samen de eieren en kleine kuikens, verjagen allebei gevaarlijke predatoren en voeren beide de jongen, vaak tot ver nadat die jongen vliegvlug zijn geworden. Mannetje en vrouwtje zien er ook heel erg gelijk uit. Gemiddeld zijn vrouwtjes iets zwaarder en hebben ze een wat langere en wat dunnere snavel, maar het verschil is klein en de overlap is groot. Maar alleen vrouwtjes kunnen eieren leggen en dankzij Beleef de Lente weten we nu dat RG-CHYZ de eieren legt en dus het vrouwtje is.

Zonder de kleurringen, waaraan de beide vogels individueel herkenbaar zijn, hadden we dat niet kunnen zien. Waarom het zo belangrijk is om Scholeksters individueel herkenbaar te maken met kleurringen wordt uitgelegd op de website van de Stichting Onderzoek Scholekster (SOS) https://www.scholekster.org/ringers-en-ringgroepen.

De vogel RG-CHYZ, het vrouwtje, is in 2018 op het nest gevangen bij het pompstation WMD aan de Loonerstraat in Assen door Bert Dijkstra en Rinus Dillerop. De vogel broedt daar ook nu weer. Alle aflezingen kun je hier bekijken https://submit.cr-birding.org/animals/61760/vJH34HEyYLzmmpWvw4ze/. De vogel is na het broedseizoen in juli waargenomen op Rottumerplaat wat deed vermoeden dat de vogel daar overwintert. ’s Winters worden er op Rottumerplaat geen ringen afgelezen, maar de vogel heeft in het broedseizoen van 2018 ook een zender (met nummer 5635) gekregen, die in het broedseizoen van 2019 weer verwijderd is. De zender gegevens bewijzen onomstotelijk dat het vrouwtje op Rottumerplaat overwintert. Op het kaartje staan ook de gegevens van een andere zendervogel uit Drenthe, die op Vlieland overwintert.

Dankzij het ringwerk van Bert Dijkstra en Rinus Dillerop (en het afleeswerk door de vele vrijwillige aflezers) weten we dat veel vogels die in Assen broeden in de Waddenzee overwinteren, maar er zijn er een paar die in de Oosterschelde overwinteren en een heel enkele trekt nog verder naar het zuiden.

Aan het einde van de winter trekken de Scholeksters weer het binnenland in en verzamelen zich dan op zogenaamde sozen. Dat zijn plekken, altijd aan de rand van water, waar de Scholeksters bij elkaar komen om te kijken wie de winter heeft overleefd en of er misschien interessante partners of territoria vrij zijn gekomen. Als de partner de winter niet heeft overleefd, moet er snel een nieuwe partner gevonden worden, want voor de verdediging van het broedterritorium zijn beide partners nodig. De Havenkade in Assen is zo’n soos en in het vroege voorjaar wordt het vrouwtje daar veel waargenomen.

De partner LG-CKLA, het mannetje, is al in 2015 bij het pompstation op het nest gevangen. Dit zijn alle aflezingen, de zogenaamde life history https://submit.cr-birding.org/animals/58878/pRaRaIoTUNSWl8x2IkM6/. Goede kans dat de vogel toen al gepaard was met RG-CHYZ, maar die werd pas in 2018 geringd. Echtscheiding komt voor bij Scholeksters, maar is zeldzaam, jaarlijks ongeveer 10%. Waar LG-CKLA overwintert weten we niet. Daarin is LG- CKLA niet alleen. Van iets meer dan de helft van de Scholeksters die in Assen broeden weten we niet waar ze overwinteren. Scholeksters zijn niet alleen heel erg plaatstrouw aan hun broedgebied, maar ook aan hun overwinteringsgebied. Hoewel er op heel veel plekken door veel waarnemers ringen worden gelezen zijn er ook veel plekken waar nooit iemand komt, zodat de aldaar overwinterende Scholeksters nooit worden afgelezen. Maar dat is niet het enige probleem. Het mannetje is ondertussen de blauwe ring met letter K verloren. Het is nu LG-@@LA. Dat is geen unieke code, maar door de grote trouw aan partner en territorium is er weinig twijfel bij waarnemingen in de broedtijd dat LG-@@LA de vroegere LG-CKLA is. Ook het mannetje wordt in het vroege voorjaar eerst vooral op de soos aan de Havenkade gezien. Buiten de broedtijd is de identiteit van ringverliezers veel moeilijker vast te stellen, maar het kan wel door de stalen ring van het Vogeltrekstation af te lezen. Daarop staat een uniek cijfer van 7 getallen. Om dat cijfer af te kunnen lezen heb je heel veel geduld en daarnaast een heel goede telescoop, of een camera met een heel goede telelens nodig.