Ver­sto­ring schol­ek­ster­so­zen/-slaap­plaat­sen aan de rand van de stad Gro­nin­gen

De stad Groningen kent in het voorjaar drie sozen/slaapplaatsen (in vervolg sozen) aan recreatieplassen aan de rand van de stad. Het gaat om een strand/steigers aan het Zilvermeer in recreatiegebied Kardinge (noordoostelijk), een strand/steigers aan de Ruskenveenseplas ten westen van de stad en steigers aan het Hoornsemeer ten zuiden van de stad (zie figuur 2). We vermoeden dat er nog een vierde soos is namelijk ten oosten van de stad bij de nieuw gegraven plassen van de nieuwe woonwijk Meerstad. Echter deze is nog niet gelokaliseerd doordat grote delen van dit gebied door werkzaamheden nog niet begaanbaar zijn (in de hekken).

Figuur 2. Soos/slaapplaats Kardinge aan noordoostzijde van de stad Groningen en de twee andere grote sozen/slaapplaatsen langs de stadsrand, namelijk Ruskenveenseplas ten westen van de stad (7 km tot Kardinge) en Hoornse Meer ten zuiden van de stad (7,5 km tot Kardinge).

Op deze sozen komen vooral dakbroeders uit de stad en grondbroeders van het direct omringende platteland. De range van broedlocatie tot de soos in Kardinge bedraagt 3,5-4 km (Lindeboom, 2025). Vermoedelijk geldt voor de andere sozen in de stadsrand een vergelijkbare range. De soos in recreatiegebied Kardinge wordt al sinds het 1^e Jaar van de Scholekster geteld (Lindeboom, 2010 en zie figuur 3). Over de telstrategie op scholekster slaapplaatsen hebben overigens Jeroen Nienhuis en Henri Zomer in 2025 een interessant artikel geschreven.

De laatste jaren worden de drie genoemde sozen door scholeksterliefhebbers nog frequenter en langer bezocht dan eerder. Vooral ook om gekleurringde scholeksters af te lezen (Lindeboom, 2025) en na te gaan of de scholeksters daadwerkelijk blijven slapen (Nienhuis & Zomer 2025).

Figuur 3. Indruk soos/slaapplaats Kardinge aan noordoostzijde van de stad Groningen.

Tijdens de aflezingen/tellingen ’s avonds hebben we geconstateerd dat de sozen aan het Zilvermeer en de Ruskenveenseplas veelvuldig worden verstoord door mensen met honden, die langs het strand lopen. De scholeksters vluchten veelal naar de steigers maar worden daar ook regelmatig verstoord door diezelfde honden en/of mensen.  Voor b.v. het strand aan het Zilvermeer geldt dat tussen 1 april en 1 oktober geen mensen met honden (gelijnd en ongelijnd) over het strand mogen lopen. Voor 1 april mag dat wel:  ongelijnd door de week en aangelijnd in het weekend (zie figuur 4).

Uit onze waarnemingen blijkt dat veel mensen met honden zich niet aan deze regels houden. Handhaving vindt niet plaats. M.a.w. de scholeksters worden voor en na 1 april veelvuldig verstoord. Wij denken dat onwetendheid bij de hondenliefhebbers hierbij ook een grote rol speelt.

Figuur 4. Informatiebord bij het strand van het Zilvermeer in recreatiegebied Kardinge aan noordoostzijde van de stad Groningen

We hebben een sterk vermoeden dat dit verstoringsprobleem ook elders in ons land speelt. Die sozen bevinden zich immers ook veelal langs recreatievijvers aan de rand van het stedelijk gebied! Hetzelfde geldt vermoedelijk voor recreatieplassen in het buitengebied.

 We hebben de volgende vragen aan SOS, SOVON en/of Vogelbescherming Nederland:

– Klopt ons vermoeden dat de verstoringsproblematiek van sozen door recreanten (met honden) ook langs recreatieplassen elders in het land speelt?
– Zo ja, kan dat op een of andere manier landelijk geteld worden?
– Leidt voortdurende verstoring van scholeksterssozen langs recreatieplassen tot vermindering van de conditie en daarmee het broedsucces of tot verstoring van de paarvorming bij scholeksters?

Ons inziens zijn er op korte termijn twee sporen om tot meer rust op deze sozen te komen:

1/ Gemeentelijk handhavingsspoor: in de stad Groningen zijn we vanuit Avifauna Groningen bezig de stadsecologen te informeren. Echter van het gemeentelijke handhavingsspoor hebben we geen hoge verwachtingen. Enerzijds omdat de handhavers overbelast zijn en andere prioriteiten hebben en anderzijds omdat de verstoring iets later in het seizoen vooral ’s avonds plaatsvindt. Bovendien zal de gemeentelijke filosofie vermoedelijk ook zijn: een recreatieplas is om te recreëren. Hoe en wanneer is bijzaak!

2/ Informatiespoor vanuit landelijke vogelorganisaties: gezien de onwetendheid van veel wandelaars met honden over de invloed van de verstoring op scholekstersozen, zien wij meer in informatieverstrekking via een landelijke informatiefolder en een algemeen artikel in de wijkkranten en/of op de wijkwebsites van wijken rondom de sozen. Immers de meeste recreanten komen uit de direct aangrenzende woonwijken en kunnen via een informatiefolder in de bus en/of via wijkkrant/wijkwebsite heel direct benaderd worden. Kortom het is gewenst dat Sovon, VBN, en/of SOS de lokale vogelgroepen (in dit geval Avifauna Groningen) en/of tellers ondersteunt in een bewustwordingscampagne tegen de verstoring van scholekstersozen. Dit kan ook nog aanvullend via de analoge en/of digitale bladen van VBN, SOS , SOVON en plaatselijke vogelverenigingen

Rob Lindeboom (rlin@home.nl)
Harry Kuipers (info@harrykuipers.nl)
Stadsvogelwerkgroep
Avifauna Groningen

Lindeboom, R. 2010. Rustende Scholeksters en andere steltlopers in recreatiegebied Kardinge. De Grauwe Gors 38: 152-163.

Lindeboom, R. 2025. Wetenswaardigheden gekleurringde Scholeksters in Kardinge. De Grauwe Gors 52: 40-53.

Nienhuis J. & H. Zomer 2025. Wat is de beste telstrategie voor scholeksteravondsozen? De Grauwe Gors 52: 34-39.